این در حالی است که نظرسنجی‌ها حاکی از نارضایتی شدید مردم ژاپن از دولت و حزب حاکم به خاطر مشکلات اقتصادی است. اکنون حزب لیبرال دمکرات ژاپن که در نیم قرن گذشته در این کشور حکومت کرده با دورنمای از دست دادن قدرت رو‌به‌روست و خود را برای به حداقل رساندن میزان شکستش در انتخابات پارلمانی ماه آینده آماده می‌کند. در این میان آمریکا به خاطر روابط ویژه با ژاپن، در شرایط فعلی به دقت تحولات این کشور را زیر نظر دارد. حزب مخالف که در انتخابات آینده اقبال خوبی دارد از استقلال سیاست‌های ژاپن و وابستگی کمتر به آمریکا حمایت می‌کند.
طراحان دیپلماسی و کارشناسان امور نظامی در ایالات متحده، این روزها با دقت تحولات سیاسی در ژاپن و آنچه را که می‌تواند یک تغییر بنیادی در حکومت این کشور و حتی حوزه اقیانوسیه باشد، تحت نظر دارند. به‌نظر می‌رسد که حزب دمکراتیک ژاپن - مهم‌ترین حزب مخالف دولت فعلی این کشور - با پیروزی محتمل در انتخابات مجلس نمایندگان که 30 آگوست (8شهریور) برگزار می‌شود، کنترل دولت آینده را در دست خواهد گرفت. این در حالی است که حزب لیبرال دمکرات بیش از نیم قرن است که حزب حاکم ژاپن بوده و این شکست قطعا ضربه‌ای غیرعادی برای این حزب خواهد بود.
اما رهبران حزب دمکراتیک ژاپن در آستانه دستیابی به قدرت با یک دوراهی دشوار روبهرو هستند؛ اینکه در عرصه دیپلماسی خارجی و خط‌مشی دفاعی‌کشور رویه‌ای عملگرا را در پیش گیرند و نگرانی‌های امنیتی ایالات متحده- مهم‌ترین متحد ژاپن- را در عرصه بین‌المللی کاهش دهند یا آنکه بر مبنای آرمان‌ها و اهداف حزبی خود، پیش از رسیدن به قدرت، پیش بروند.
بسیار محتمل به‌نظر می‌رسد که حزب دمکراتیک ژاپن، پس از پیروزی نهایی در انتخابات پیش رو و رسیدن به قدرت، از حزب چپ‌گرای سوسیال‌دمکرات دوری کند. این در حالی است که حزب دمکراتیک ژاپن بدون کمک سوسیال دمکرات‌های چپ گرا، اکثریت مجلس نمایندگان را از دست خواهد داد و برای تصویب لوایح مورد نظر خود با مشکل مواجه خواهد شد. در حالی که رهبران حزب دمکراتیک ژاپن با دورنمای پیروزی در انتخابات باب گفت‌وگو را با ایالات متحده گشوده‌اند، اختلاف و شکاف بین آنها و سوسیال دمکرات‌ها بیش از پیش افزایش یافته است.
مینورو مورتیا، یک تحلیلگر سرشناس در توکیو، در این باره می‌گوید: حزب دمکراتیک پیش از این، تبادل نظر و گفت‌وگو را با مقامات آمریکایی درباره موضوعات امنیتی آغاز کرده است. اگر رهبران حزب در این زمینه تسلیم فشار آمریکا شوند، اتحاد آنها با سوسیال دمکرات‌ها متزلزل خواهد شد. عملگرایی در این وضعیت برای حزب دمکراتیک ژاپن به مثابه یک شمشیر دولبه خواهد بود و هر‌چه رهبران حزب در عرصه دیپلماسی خارجی و مسائل امنیتی بیشتر با ذهنیت عملگرایانه وارد شوند، به نارضایی و خشم سوسیال دمکرات‌ها بیشتر دامن خواهند زد.
مقامات ایالات متحده نیز از آغاز گفت‌وگوهای جدی و عمیق با رهبران حزب دمکراتیک ژاپن خبر داده‌اند. اخیرا کورت کمپل، معاون وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه‌ای با روزنامه ژاپنی آساهی شیمبون اظهار داشت نکته‌ای که برای من بسیار‌بسیار دلگرم‌کننده بوده، تلاش حزب دمکراتیک ژاپن برای گفت‌وگو با ایالات متحده است. این تلاش، به باور من، نشان می‌دهد که اتحاد بین واشنگتن و توکیو به شکلی عمیق و اساسی، محکم و مهم است.
پنجشنبه گذشته، حزب دمکراتیک ژاپن، مجموعه خط‌مشی‌های خود را در قالب کتابچه‌ای موسوم به «راهنمای2009»منتشر کرد. این کتابچه57 صفحه‌ای، به ارائه خط‌مشی‌حزب، در آستانه انتخابات مجلس نمایندگان می‌پردازد.
عمده مفاد راهنمای2009 راهکارهای حزب دمکراتیک ژاپن برای رفع مشکلات داخلی کشور است. بسیاری از رای دهندگان ژاپنی بر این باورند که حزب دمکراتیک بهتر از لیبرال دمکرات‌ها می‌تواند مشکلات جامعه پا به سن گذاشته ژاپن را حل و فصل کند. اما درباره امور دفاعی کشور، مهم‌ترین نکته این است که حزب دمکراتیک ژاپن در قبال اعزام نیروهای ژاپنی به خارج از کشور موضع قبلی خود را به‌طور کامل تغییر داده است.
رهبران حزب، اینک و با آشکار‌شدن دورنمای پیروزی در انتخابات، از اشاره به عملیات‌های سوخت رسانی نیروهای دفاعی کشور در اقیانوس هند به نظامیان آمریکایی - در چارچوب ائتلاف ضد‌تروریسم - دست برداشته‌اند، موضوعی که پیش از این حزب بارها با آن مخالفت کرده بود. حتی این نکته که حزب ممکن است از مخالفت با تمدید ماموریت‌های سوخت‌رسانی پس از ژانویه آینده نیز دست بکشد، به‌طور جدی نزد صاحب‌نظران مطرح است.
حزب دمکراتیک ژاپن همچنین از اشاره به مواضع قبلی خود در قبال کمک‌های انسان دوستانه ژاپن به افغانستان و تلاش برای بازسازی این کشور طفره می‌رود. گرچه ایچیرو اوزاوا، رئیس سابق حزب، همواره از حامیان جدی مشارکت نیروهای نظامی ژاپن در چارچوب نیروهای حافظ صلح بین‌المللی در افغانستان بوده است.
حزب دمکراتیک ژاپن با کسب اکثریت کرسی‌های مجلس عالی این کشور در ژوئیه سال2007 (2سال قبل) با تمدید ماموریت سوخت رسانی هوایی نیروهای ژاپنی در چارچوب ائتلاف بین‌المللی ضد‌تروریسم در افغانستان مخالفت و آن را موقتا لغو کرد، ماموریتی که از سال2001 به این‌سو بر عهده نیروهای نظامی ژاپن بوده است. حزب همچنین به‌مدت 3ماه مانع از اعزام ناوهای رزمی ژاپن در سال2007 شد.
یوکیوها تویاما، رئیس فعلی حزب دمکراتیک ژاپن که پیش‌بینی می‌شود پس از انتخابات پیش رو به مقام نخست‌وزیری کشور برسد، هفته گذشته در توکیو به روزنامه نگاران گفت که دولت آینده تحت سیطره حزبش ماموریت‌های سوخت رسانی هوایی نیروهای ژاپنی را در اقیانوس هند تمدید خواهد کرد. وی تاکید کرد که عقب‌نشینی ژاپن از ائتلاف ضد‌تروریسم اقدامی به دور از دور اندیشی خواهد بود. وی اظهار داشت: تداوم در دیپلماسی ضروری است. حدود دو هفته پیش میزوهو فوکو شیما، رئیس حزب سوسیال دمکرات ضمن انتقاد از هاتویاما اظهار داشت: تغییر عقیده درصورت رسیدن به قدرت، رفتار شگفت آوری است. ما نمی‌توانیم تزلزل حزب دمکراتیک را نادیده بگیریم.
این اظهار نظر شدید‌اللحن رئیس حزب چپ گرای سوسیال دمکرات با انتقاد مسئول دیپلماسی خارجی حزب دمکراتیک ژاپن مواجه شد. تتسورو فوکویاما اظهار داشت: تصور نمی‌کنیم تغییر ناگهانی در دیپلماسی فعلی کشور چندان عاقلانه باشد. دیپلماسی در واقع مذاکره با رقبا در شرایط مختلف است. به‌نظر می‌رسد واشنگتن نگران تغییر ناگهانی در روابط بسیار محکم خود با توکیو درصورت به قدرت رسیدن حزب دمکراتیک ژاپن است. این حزب درصورت پیروزی ممکن است در پی تقویت روابط توکیو با کشورهای آسیایی به‌خصوص چین که احتمالا کانون رشد اقتصادی جهان در نیمه اول قرن 21 محسوب می‌شود، باشد.
حزب دمکراتیک که بارها از تایید سیاست‌های ایالات متحده به‌خصوص در قبال حمله به عراق سرباز زده است، پیش از این بارها از اتوبان یک طرفه روابط واشنگتن - توکیو انتقاد کرده و خواهان تنوع بخشیدن به روابط دیپلماتیک و اقتصادی ژاپن شده است. حزب، خواهان سهم برابر ژاپن در روابط با ایالات متحده است و در عین حال از همکاری‌های چند جانبه در عرصه بین‌المللی حمایت می‌کند.
راهنمای 2009 همچنین برنامه حزب دمکراتیک برای مطرح‌کردن موضوع جنجال‌برانگیز حضور نظامیان آمریکایی در ژاپن پرده برداشته است. حدود 37هزار نظامی آمریکایی در ژاپن مستقر‌ند. حزب، خواهان انتقال پایگاه تفنگداران دریایی ایالات متحده از اوکیناوا به محلی دیگر است و همواره با تمدید حضور نظامیان آمریکایی در این جزیره مخالفت کرده است.
براساس توافق واشنگتن و توکیو، 8هزار نظامی آمریکایی مستقر در اوکیناوا و 9هزار نفر اعضای خانواده‌های آنها باید تا سال2014 به گوام در اقیانوس هند منتقل شوند. اوکیناوا مقر 70درصد نظامی‌های آمریکا در ژاپن است. رهبران حزب همواره از کاستن از حضور پررنگ نظامیان آمریکایی در اوکیناوا حمایت کرده‌اند و آن را ضروری می‌دانند. مقامات آمریکا، حزب دمکراتیک را به خاطر اتخاذ چنین مواضعی تحت فشار گذاشته‌اند.
دریاسالار ادوارد رایس، فرمانده ارشد نظامیان آمریکایی در ژاپن پنجشنبه در مصاحبه‌ای اظهار داشت که طرح تحدید ساختار پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در ژاپن باید تکمیل شود. وی گفت: توافق در این باره به نفع ژاپن و ایالات متحده است.
به‌نظر می‌رسد حزب دمکراتیک ژاپن برنده قطعی انتخابات پیش روست. نتایج نظر سنجی‌ها نشان می‌دهد که 40درصد رای دهندگان ژاپنی از این حزب در انتخابات حمایت می‌کنند. این درحالی است که میزان مقبولیت دولت فعلی تنها 20درصد است و 71درصد از ژاپنی‌ها خواهان کنار رفتن تاروآسو، نخست‌وزیر فعلی هستند.
آسیا تایمز
